Hàng trăm cựu chiến binh trên mọi miền Tổ quốc cùng về dưới chân Thành Cổ như trở về với quá khứ hào hùng. Những người lính chiến đấu bảo vệ Thành Cổ Quảng Trị năm xưa nay đã ở tuổi xưa nay hiếm. Gặp nhau tay bắt mặt mừng,ặpnhaudướichânThànhCổ ôm chặt lấy nhau, đôi mắt ngấn lệ.
Trở lại chiến trường xưa, các cựu chiến binh nâng niu từng viên gạch, ngọn cây trong khuôn viên nghĩa trang không bia mộ Thành Cổ Quảng Trị. Nơi đây đã in dấu son về một thời đấu tranh anh dũng và cũng là nơi nhiều chiến sĩ vĩnh viễn nằm lại, máu xương hòa vào từng tấc đất, cành cây.
Về thăm thị xã Quảng Trị hôm nay, cựu chiến binh Trần Ngọc Long, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 48, Sư đoàn 320 đọc kỹ những dòng thơ được khắc lên bia đá nơi Thành Cổ: "Hễ có Việt Nam, có Cổ Thành/ Kết vòng hoa lửa nối Khe Sanh/ Huân chương khó đủ từng viên gạch/ Tấc đất từng giây, mỗi lá cành".
Tròn nửa thế kỷ trôi qua nhưng ký ức khốc liệt của chiến tranh vẫn vẹn nguyên trong tâm trí ông Long. Lần này, về thị xã Quảng Trị, cựu chiến binh Trần Ngọc Long đã mang theo 500 cuốn sách “Những anh linh bất tử” để làm quà tặng các đồng đội từng chiến đấu tại Thành Cổ Quảng Trị.
Cựu chiến binh Trần Ngọc Long tâm sự, dưới từng tấc đất, từng mầm xanh đang vươn lên, từng công trình đang xây dựng hôm nay đều thấm đẫm máu xương và tuổi thanh xuân của các chiến sĩ hy sinh cho nền độc lập, tự do của dân tộc: “Các chiến sĩ đã có mặt trong thời kỳ 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành Cổ thực sự là những người đã trọn vẹn hy sinh cả 1 cuộc đời mình ở tuổi mười tám, đôi mươi để có sự bình yên như ngày nay. Chúng tôi không bao giờ quên sự hy sinh cao cả đó của đồng đội mình. Chúng tôi coi thị xã Quảng Trị là quê hương thứ 2 của mình, sau nhiều năm quay trở về với thị xã thân yêu thấy thị xã ngày một tươi đẹp.”
50 năm trôi qua, những cựu chiến binh về Thành Cổ Quảng Trị hôm nay luôn nhắc nhớ những lời thề dưới ánh trăng Thành cổ và bom đạn của kẻ thù “K3 Tam Đảo còn - Thành cổ Quảng Trị còn, dù phải hy sinh đến người lính cuối cùng”. Trong Dự án xây dựng Di tích Thành cổ Quảng Trị đang triển khai, nhiều cựu chiến binh có đề xuất ý tưởng khắc tên các liệt sĩ vào từng viên gạch ở Thành Cổ. Với các cựu binh, Thành Cổ nói riêng và mảnh đất Quảng Trị nói chung là một nghĩa trang tập thể không bia mộ, nơi đồng đội an nghỉ vĩnh hằng.
Có mặt tại lễ kỷ niệm, cựu chiến binh Nguyễn Văn Hợi, nguyên Trợ lý quân lực K3- Tam Đảo tham gia 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành Cổ Quảng Trị xúc động, 50 năm đã trôi qua, bây giờ chúng ta khép lại quá khứ chiến tranh đau thương, hướng đến tương lai hòa bình, phát triển. Từ một mảnh đất bị san phẳng, hủy diệt hoàn toàn đến nay thị xã Quảng Trị đã thay đổi từng ngày. Chứng kiến việc cán bộ và nhân dân Quảng Trị chăm sóc chu đáo các hương hồn liệt sĩ Thành cổ, cựu chiến binh Nguyễn Văn Hợi thấy ấm lòng hơn: “Ngày nào người dân ở đây cũng có hoa quả tươi để mang ra đây thắp hương cho đồng đội tôi, nên tấm lòng của người dân Quảng Trị tôi thấy thật ấm áp. Hôm nay, tôi muốn nói với thế hệ trẻ rằng, cuộc sống đủ đầy như bây giờ thì đừng nghĩ rằng con đường đến điều đó là “bánh mỳ và hoa hồng” mà con đường để đến được điều đó là nước mắt, là xương máu của bao lớp người đã ngã xuống. Xây dựng Thành Cổ Quảng Trị thành Thành phố Hòa Bình, tôi nghĩ rằng là điều nên làm, mình phải quên đi chiến tranh và nghĩ đến hòa bình”./.
